Page 67 - TMD_Nisan_2020

EMTİA DÜNYASI

Kanada BritishColumbia eyaletinde FBX şirketinin magmatik ultrama- ancak gerekli değildir. Bununla birlikte, ilgili mineral- mek üzere aşağı doğru taşınır. Mesozoyik ve Senozoyik
fik formasyonlar içindeki avaruit (Ni Fe)minerali içeren Babtiste ma- lerin zaten kayaç gövdesinde mevcut olduğu ve atmos- esnasında Balkanlarda olduğu gibi Anadolu’da da yeterli
3
den yatağında fizibilite çalışmalarını tamamlayarak yatırım dönemine ferik koşullarla modifiye edilmediğinin belirtilmesi ge- zaman ve stabil bir tektonik ayrışma ortamının varlığı
geçtiği bildiriliyor. Cevher mineralinin manyetik seperatörlerle yüksek rekir. hüküm sürmüş,böylece ayrışma profilinin saprolitik ve
verimde zenginleştirilebilmesinin dev boyutlu yatağın tenörünün % limonitik bölgelerinde önemli nikel konsantrasyonları
0,12 Ni gibi zayıf olmasının dezavantajını ortadan kaldırdığı anlaşılıyor. Olivince zengin kayaçlar atmosfere maruz kaldıkların- oluşmuştur.
da kararsızdır. Karasal olivin (Mg0.9Fe0.1) 2SiO ya-
4
Türkiye’de nikel sülfid zuhurları ise MTA, DPT, Üniversite ve özel şir- kınında genellikle bileşime sahiptir, bu da olivin için- Türkiye’de ofiyolitik kayaçlar yüzeyde yaygın olmakla
ket çalışmaları sonucunda Bitlis-Hizan ve Mutki, Bursa-Orhaneli, Si- deki iki değerlikli demirin atmosferdeki O tarafından birlikte, az sayıda lateritik nikel zuhuru tesbit edilmiştir.
2
vas-Divriği, Bolu-Mudurnu, Bingöl-Yedisu ve Hatay-Payas-Dörtyol’da Fe +’ya yükseltgenebileceğini gösterir. Genel formülü Bilinen Ni-laterit yatakları ve zuhurları Manisa-Çaldağ,
3
varlığı bildirilmiştir. Bunlar arasında Bitlis-Mutki-Yazıcık zuhuru üze- Mg Si 0 (OH) olan serpantin grubundan hidratlı mag- Manisa-Gördes, Uşak-Muratdağı Eskişehir-Yunusemre,
4
2 5
3
rinde Esen Madencilik tarafından yapılan detay aramalar sonucu fizi- nezyum silikatlar atmosferden gelen CO ile reaksiyo- Mihalıçcık ve Porsuk Vadisi, Osmaniye-Yarpuz, Balı-
2
bilite etüdü tamamlanmış ve yatırım kararı alınarak ÇED süreci başla- na girerek manyezit, MgCO üretebilir. Yaklaşık 2000 kesir-Dursunbey, K.Maraş-Türkoğlu, Bursa-Orhaneli
3
tılmıştır. Yazıcık polimetal yatağındaki sondajlar ile % 1 Cu,% 1,3 Ni ve ppm Ni ve 100 ppm Co’ya sahip olan ultramafik ka- ve Mustafakemalpaşa, Van-Gürpınar ve Çaldıran Ha-
Kalkofil elementler, özellikle nikel, Pd, Pt, Au ve Co’nun ayrı ayrı ekstrakte edilip alınabileceği 1,3 milyon yaçların içindeki olivinin ayrışmasıyla, lateritler de bu tay-Dörtyol ile Sivas-Hafik ve Kangal’dır.
bakır ve PGE, tercihen sülfit sıvısına ton görünür rezerv belirlenmiştir. elementler açısından zenginleşir.Mineralojik olarak, Ni
yapışır. Sülfür açısından zengin dam-
lacıklar magmadan daha yoğun ol- lateritleri ağırlıklı olarak Ni-serpantin, (Mg, Ni) 3Si O Nikel Laterit Cevheri Yatakları Oluşum
2
5
duğu için, magma odaları, sızıntılar (OH) veya Ni-nontronit, (Ni, Fe) Si O (OH) · nH20 Modeli: Ayrışmış Serpantinitler
4
2
4
4
10

(nontronit, smektitler grubundan bir mineraldir) içerir.
veya lav kanalları boyunca batar ve
ayrı ortamda birikir. Sülfit damlacığı Bu cevherlerin bazı tiplerinde nikel, goetit veya manga- Ni-laterit cevherleri, küresel nikel arzının % 60’ından
silikat magmaya göre farklı yoğunluk nez oksitlerle içiçedir. Ni-lateritlerde Ni konsantrasyo- fazlasını oluşturmaktadır. Ni-lateritler, genel olarak ko-
ve viskozite özelliklerine sahiptir, bu nu yaklaşık % 2’ye ve kobalt konsantrasyonu yaklaşık balt (Co) ve nadiren skandiyum (Sc), işletilebilir tenörde
nedenle hidrodinamik süreçler, sıvı % 0,1’e ulaşabilir. Bu, birincil protolit kayaçlara kıyasla (Ni) rezervi içeren bir veya daha fazla katmana sahip,-
sülfidin fiziksel olarak ayrılmasına yaklaşık on kat zenginleşme demektir. yoğun şekilde ayrışmış regolitlerdir. Nikel, bu yataklar-
ve zenginleşerek ana intrüzif kayacın da % 1,0’in üzerinde yoğunlaşır ve çeşitli ikincil oksitler,
tabanı veya bitişik komşu kayaçlar Türkiye’nin Ni laterit yatakları, Endonezya, Yeni Kale- hidrate-Mg silikatlar ve smektit killerde birikir. Yatağın
içinde ayrı masif sülfid kütleleri ola- donya, Küba veya Filipinler’in laterit yatakları için açık- oluşumu, mineralojisi ve tenörü litoloji, tektonik, iklim
rak yerleşmesine yol açar. Soğumadan lanan klasik modele benzer şekilde oluşmuştur. Nikelin ve jeomorfolojinin karşılıklı etkileşimi ile kontrol edilir.
sonra sülfidler, nikel taşıyan sülfid mi- küçük miktarlarda magnezyumun yerini aldığı, dünit, Yatakların çoğunun iklimsel ve / veya topografik ortam
neralleri ile birlikte düşük sıcaklık mi- harzburgit veya serpantinit gibi olivin açısından zengin zaman içinde değiştikçe gelişen çok fazlı gelişimi vardır.
neralleri pirotin (Fe1-xS), pentlandit Lateritik Nikel Yatakları litolojilerin yoğun tropikal veya subtropikal koşullar
(((FexNiy)Σ S ) ve kalkopirit (CuFeS ) altında ayrışması sonucu nikel ve kobalt kalıntı yatak- Jeolojik olmaktan ziyade ekonomik kriterler ile tanımla-
9 8 2
olarak kristalleşir. Bu sülfit mineralle- Laterit terimi, kırmızımsı rengi ve diğer topraklara kıyasla alüminyum lar içinde zenginleşmiştir. Nemli ve kuru mevsimlerin nırlar; başka deyişle Ni-Co tenörleri ve tonajları, maden
ri genellikle kobalt veya platin grubu ve demirdeki belirgin zenginleşmesi ile karakterize edilen bir toprak ardışık dönemlerinde su tablasının sürekli değişimi işletme ve rehabilitasyon için finansal (ve sosyal) fayda-
metaller de içerir. veya toprak altı tipini tanımlar. Bu nedenle, laterit hiçbir şekilde oto- ile nikel, oksitlenmiş kayaçın yüzeye yakın katmanla- lar için yeterli olduğunda rezerv kategorisinde yer alır.
matik olarak bir cevher yatağı değildir. Bu topraklar nemli ve sıcak ik- rından süzülüp, demir hidroksitlerin yoğunlaştığı yeni Tarihsel olarak lateritlerin çoğunun üretimi, 1875’ten
Sudbury Kompleksi Kanada’nın önde limde, yani Dünya üzerindeki tropikal ve subtropikal bölgelerde olu- oluşan ferraliti kısmen terk ederek saprolit bölgesinde beri işletilen Yeni Kaledonya’nın zengin yatakları ile
gelen nikel kaynağı ve dünyanın en şur. Lateritler günümüzde oluştukları gibi, bu tür koşulların var olduğu kil, talk, serpantin benzeri mineraller ile birlikte çökel- birlikte Yunanistan, Urallar (Rusya, Kazakistan), ABD
büyük ikinci nikel sülfid yatağıdır. jeolojik geçmişte de ayrışma ile oluşmuşlardır. Minerallerin ayrışması
Kompleks benzersizdir, çünkü dünya yeryüzündeki kayaçların fiziksel olarak parçalanması ve minerallerinin
dışı bir etken, muhtemelen bir kuy- kimyasal değişimleri sürecidir. Ayrışma erozyonla yakından ilişkilidir,
ruklu yıldız, 1.850 milyon yıl önce ancak iki süreç aynı değildir. Erozyon malzemenin hareketini içerir.
Dünya’ya çarptığında oluşmuştur. Ayrışma - Fiziksel ayrışma ve Kimyasal ayrışma olarak 2 farklı süreç-
Yerkabuğunun darbeye yakın kısım- tir,ancak bu ayrışma türleri arasındaki sınırlar net değildir. Fiziksel ve
ları eridi ve ortaya çıkan kraterdeki kimyasal ayrışma, inorganik veya biyokimyasal reaksiyonlar sonucu
büyük magma tabakasının çeperleri olabilir.
ve tabanı boyunca dolanan kükürtlü
eriyikler nikel ve bakır içeren sülfür Plaser yataklar ise, ekonomik açıdan önemli mineraller içeren kayaçla-
minerallerinin Masif’in çeperlerine
yerleşmesine neden oldu. rın ayrışması sonucu oluşur. Malzemenin hareketi söz konusu olabilir

- 64 - - 65 -
SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ