Page 47 - TMD_Nisan_2020

EMTİA DÜNYASI

se tüm Dünya kayaçlarından 100 ila 1.000 kat daha fazla nikel içerir. Alaşımlarındaki Rolü en önemli gelişme plastik ve alüminyum bileşenler üze- alaşımlı metalik malzemelere kıyasla düşük bakım ma-
Bunları biliyor muydunuz? Bazı gözlük çerçevelerinde kullanılan, şekil rinde dayanıklı nikel - krom kaplamaların kullanımının liyetleri ve uzun ömürleri birlikte değerlendirilerek çok
hafızalı alaşımlar olarak bilinen özel nikel - titanyum alaşımları, bükül- Bakır - nikel alaşımlarının ana mühen- artması olmuştur. Otomotiv, motosiklet ve ticari araç çeşitli ortamlarda kullanımı yaygınlaşmıştır.
dükten sonra tekrar eski şeklini alabilirler. Bu alaşım önemli ölçüde bileşenleri ile musluklar ve banyo armatürleri, kapı kol-
elastik deformasyona uğrasa bile yine de orijinal şekline dönebilir (sü- ları ve dolap armatürleri, metal mobilya, ev aletleri ve Nikel Katkılı Kaç Çeşit Paslanmaz
per elastik özellik). Bu özellik, binalarda depreme dayanıklılık sağlayan tüketici elektroniği için parlak, saten, inci ve siyah renk- Çelik Vardır?
amortisörlere kadar çeşitli uygulamalar için kullanılmaktadır. li nikel kaplamalar sıklıkla seçilir. Parlak ‘gümüş’ renkli
paralar genellikle vatandaşlara güven veren nikel kaplı “Paslanmaz Çelik” terimi çok geniş bir malzeme yelpa-
çeliktir.Nikel esaslı kaplamanın fonksiyonel özellikleri zesini kapsamaktadır. Tüm metaller ve metal alaşımları
havacılık uygulamalarındaki karmaşık yapılarda mü- gibi paslanmaz çelikler de kristalin mikroyapıya sa-
kemmel yapışma, korozyon koruması, sertlik, aşınma hiptir, bu yapıdaki temel kristal modeli metal boyunca
ve erozyon direncinin yanı sıra düzgün tabaka kalınlığı tekrar eder. Ferritik, östenitik, martenzitik, dubleks ve
dislik uygulamaları deniz kondansatörü
ve deniz suyu boru tesisatı için gelişti- sağlar. Bu nedenle havacılık ve uzay endüstrisinde nikel çökeltme sertleşmesi olarak bilinen beş temel paslan-
rilmiştir. Korozyona karşı yüksek direnç ve çinko-nikel kaplamalar güvenlik ve performans için maz çelik türü vardır. İlk üçü temel bir mikroyapı tipine
seviyeleri, iyi termal iletkenlik ve deniz giderek daha fazla kullanılmaktadır. sahiptir - dubleks ve çökelme yoluyla sertleştirme çelik-
ortamlarında düşük mikro - organizma leri bu üç temel mikroyapının birleşimine sahiptir. Üç
yapışma gibi benzersiz kombinasyon- Paslanmaz Çeliklerin Kısa Tarihi mikroyapının farklı atomik yapıları vardır.
ları fark edildikten sonra, açık deniz

Paslanmaz çeliklerin tarihi, yirminci yüzyıl başında, Ferritik çelik gövde merkezli kübik (BCC) yapıya
Nikel’in Vasıflı Çelik Alaşımlarındaki Rolü petrol ve doğalgaz arama ve üretimi,
gemi yapımı, tuzdan arındırma ve ener- 1908’de Monnartz’ın (Almanya) çalışmalarıyla başladı.
Nikel, krom, demir, molibden ve bakır dahil olmak üzere diğer birçok ji üretimi uygulamalarında bakır - nikel Monnartz krom (Cr) içeriği belli bir orana ulaştığında
metalle kolayca alaşım oluşturur. Bu korozyon ve yüksek sıcaklıkta öl- alaşımının kullanımı hız kazandı. Ticari Fe-Cr alaşımlarının yüzeyindeki stabiliteyi gözlemledi
çeklendirme, olağanüstü yüksek sıcaklık mukavemeti ve şekil belleği olarak, % 10 ve % 30 nikel içeren ala- ve demir alaşımlarının “paslanmazlık” özelliğini keş-
ve düşük genleşme katsayısı gibi diğer benzersiz özelliklere karşı ola- şımlar (90 - 10 ve 70 - 30 olarak tanım- fetti. Cr-Ni-Fe alaşımları üzerinde Mauer ve Strauss
ğanüstü direnç gösteren çok çeşitli alaşımlara izin verir. Nikel alaşımlı lanır) en yaygın olarak kullanılanlardır. (Almanya) tarafından yapılan çalışmalar sonucu, pas-
tiplerin basit bir sınıflandırması şunlardır: Ferforje Nikel, Nikel - De- lanmaz çelik için ilk patent 1912 yılında alındı.Nikel
mir Alaşımları, Nikel - Bakır Alaşımları, Nikel - Molibden Alaşımla- Nikel’in Malzeme içeren östenitik paslanmaz çeliklerin ilk ticari örneği H.
rı, Nikel - Krom Alaşımları, Nikel - Krom - Demir Alaşımları, Nikel Yüzeylerinin Brearley’nin İngiltere’deki çalışmalarıyla 1913 yılında
- Krom - Molibden Alaşımları, Nikel - Krom - Kobalt Alaşımları, Nikel Kaplanmasındaki Rolü ortaya çıktı,böylece östenitik paslanmaz çeliklerin tari- sahipken, östenitik çelik yüz merkezli kübik (FCC)
- Titanyum Alaşımları. hi başladı. Geçen yüzyılda geliştirilen en önemli malze- yapıya, martenzitik çelik ise ferritik’e benzer gövde
melerden biri olan Paslanmaz Çelik 2013 yılında 100. merkezli dörtgen (BCT) yapıya sahiptir.
Nikel kaplama, benzersiz bir korozyon
Alaşımlı çelikler, çeliğin sertleşebilirliği, korozyon direnci, kuvveti, şe- ve aşınma direnci kombinasyonu sağlar. yılını kutladı. Paslanmaz çelik günümüzde de kullanımı
killendirilebilirliği, kaynaklanabilirliği veya sünekliği gibi özelliklerini Parlaklık ve cazibe katar. Ayrıca, sonra- en hızlı artan malzemelerden biridir. Nikel Paslanmaz Çeliğe Östenitik
manipüle etmek amacıyla değişik oranlarda alaşım elementleri (örne- ki kaplama katmanları için mükemmel Doku Kazandırır
ğin manganez, silikon, nikel, titanyum, bakır, krom ve alüminyum) yapışma özellikleri sağlar, bu nedenle Krom, çelikleri ‘paslanmaz’ yapan anahtar alaşım ele-
içerir. Alaşım çeliklerinin uygulamaları arasında boru hatları, otomobil nikel genellikle krom gibi diğer kapla- mentidir. Korozyon direncini artırması ve parlak, gü- Paslanmaz çeliklere krom dışında eklenen kritik bir
parçaları, transformatörler, güç jeneratörleri ve elektrik motorları bu- malar için bir ‘astar’ olarak kullanılır. müşi görünümü sağlayan koruyucu oksit filmin oluş- başka alaşım elementi nikeldir. Nikel ferritik paslanmaz
lunur. En önemli alaşımlar, paslanmaz çeliklerin en büyük hacme sahip Nikel Elektrokaplama yüzey işlemi, ince masına imkan tanınması için çeliğe asgari yüzde 10,5 çeliklere göre % 2’ye kadar daha fazla karbon emebilen,
olduğu nikel - krom alaşımlarıdır. Nikel esaslı alaşımlar - yüksek nikel bir metal veya metal alaşım tabakası krom eklenir. Krom oranı % 10,5’in üzerinde ise çelik, yüz merkezli kübik kristal yapıya sahip doku şekli olan
içerikli paslanmaz çelik gibi - daha zorlu uygulamalar için kullanılır uygulanmasını içerir. Amaç, kaplanan korozyona karşı diğer çeliklere göre yaklaşık 200 kat östenitik özellik kazandırır.
(örneğin gaz türbinleri ve bazı kimyasal tesisler). Nikel alaşımları ekip- öğelerin yüzeyinin - elektrik iletkenlik- daha dayanıklıdır. Genel olarak, eklenen krom miktarı
manların korozyona karşı direncini arttırdığı ve nikel taşıyan alaşımlar- leri gibi - teknik veya fiziksel özellikle- arttıkça, korozyon direnci de artar. Çeliği “paslanmaz” Östenitik Paslanmaz Çelikler (200 ve 300 Serisi) % 15-
dan yapılan parçaların aşırı sıcaklıklara dayanma kabiliyetini arttırdığı rini değiştirmek veya dayanıklılıkları- yapan alaşım elementi kromdur; ancak paslanmaz çe- 26 Cr, % 10-24 Ni ve % 0,8’den az karbon içerir, manye-
için, genellikle kimyasal tesisler, petrol rafinerileri, jet motorları, enerji nı, görünümlerini ve performanslarını liğin bu kadar çok yönlü bir alaşım olmasını sağlayan tik değildir, ısıl işlem görmez. Demir alaşımlarını pas-
üretim tesisleri ve açık deniz tesisatları gibi zorlu ortamlarda kullanılır. iyileştirmektir. Nikel elektrokaplama nikel ilavesidir. Paslanmaz çeliğin benzersiz özelliği şu lanmaz hale getirmek için asgari % 10,5 krom gerekli
Tıbbi aletler, tencere ve çatal bıçak takımı genellikle nikelli paslanmaz teknolojisi, özellikle son 50 yılda, faktörlerden kaynaklanmaktadır. Çok yönlülük, yüksek olsa da, yapıyı stabilize etmek için östenitik paslanmaz
çelikten yapılır, çünkü temizlenmesi ve sterilize edilmesi kolaydır. Sent hem dekoratif hem de fonksiyonel korozyon direnci, mükemmel düşük ve yüksek sıcak- çelikler nikel, mangan ve düşük miktarda Mo, Ti, Nb ve
hariç tüm ABD dolaşım paraları nikel içeren alaşımlardan yapılmıştır. uygulamalar için kapsamı genişletilecek lık özellikleri, yüksek tokluk, şekillendirilebilirlik ve Ta gibi elementlerin karbon ve azot ile birleştirildiği en
Nikel’in Bakır - Nikel şekilde geliştirildi. Nikel kaplamadaki kaynaklanabilirlik. Paslanmaz çeliklerin diğer yüksek az % 15 krom içerir.

- 44 - - 45 -
SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ