Page 51 - TMD_Haziran_Temmuz_2020
P. 51
demir parçaları ve odun kömürü çubuk- ları “wootz çeliklerini” ticaret yollarıyla
ları koydular, sonra fırına yerleştirip izole diğer ülkelere sevk etti. Ön Asya’da demir-
ettiler. Fırın sıcaklığını körüklerle hava ciler bu metali, mitolojik “Şam çeliği” kı-
vererek yükselttiler, ergiyen karışım soğu- lıçlarını üretmek için kullandı. Bu kılıcın,
duğunda pota içinden alınan külçeler, bant havada tüyleri kesecek kadar keskin oldu-
deseni ve yüksek karbon içeriği ile karakte- ğu söyleniyordu. Game of Thrones-Valyri-
rize olan Wootz çeliğidir. Bu bantlar, daha an kılıcı gibi kurgusal öykülere ilham kay-
yüksek karbonlu çelikte temperlenmiş bir nağı oldu. Hint çeliği, demircilerin Roma
martensit veya perlit matrisi içindeki mik- ordusu için kılıç ürettiği İspanya’nın To-
roskopik karbür tabakaları ile daha düşük ledo şehrine kadar gitti. Romalılar çeliğin
karbonlu çeliklerde ferrit ve perlit bantla- çok uzak bir yerden geldiğini düşünerek
ması ile oluşturulur. Wootz çeliği, bir bant Çin’in Latince karşılığı Seres’ten esinlene-
EMTİA DÜNYASI
deseni ve yüksek ve düşük karbon içeriği rek çeliği Seric olarak adlandırdı. Romalı-
ile karakterize bir pota çeliğidir. lar demiri silahın yanı sıra temel aletler ve
tarım ekipmanları için de kullandı. Demir
artık hayati stratejik metaldi, en kudretli
savaşçılar çelik’ten yapılmış Exalibur gibi
efsanevi kılıçlar taşıyordu, zırh ve silahlar,
nallar ve mıhlar hayati askeri malzemeler-
di. İngiltere’den I. Richard, Haçlı Seferi’ne
hazırlık için 50.000 nal emretti. Kapıların
demir kemerleri ve menteşeleri vardı, de-
mir çiviler, taş işçiliğini güçlendiren demir
çubuklar her yerdeydi.
• Yüksek Fırınlarda Maden Kömürü Kul-
lanımı: Yüzlerce yıl sonra, birçok zorluğa
rağmen, demir-çelik ürünleri yavaş yavaş
günlük hayatımıza girdi. Odun kömürü-
nün yerini 17. yüzyıldan itibaren maden
kömürü aldı, böylece Fe’nin ergime nok-
tasına çok geçmeden ulaşıldı, ancak hoş
olmayan sürprizlerle karşılaşıldı. Odun
kömürü yerine taş kömürü ile ergitilen
demir son derece kırılgandı ve kullanım
alanı sınırlıydı. Taşkömüründe bulunan
kükürt ve diğer safsızlıkların küçük mik-
tarı bile elde edilen metalin Fe kafesinin
içine karışıp kaliteyi bozuyordu. İstisnai
olarak, bu sorunun çözümü ordudan değil
bira sektöründen geldi. Biracılar da maltı
kurutmak için ısıtma malzemesi olarak
Wootz demirinden yapılmış Ashoka sütu- odun kömürü yerine kömür kullanmaya
nu paslanmadan binlerce yıl ayakta kalma- başlamışlardı ki, kükürdün kötü kokusu
ya devam ediyor. Hindistan’ın demir usta- içkiye nüfuz etti. Çözüm için Taşkömürü
- 50 - - 51 -
TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ
