Page 49 - TMD_Haziran_Temmuz_2020

bir alaşım, çeliklerin en zorudur. Sezgisel
olarak demire ne kadar karbon eklenir-
se daha fazla sertlik katıldığı düşünüldü.
Ama sorun çıktı, demir %1’den fazla kar-
bonla alaşımlanırsa, özellikleri yine değişir.
Yüksek karbonlu demir daha serttir, ancak
aynı zamanda kırılgan hale gelir. Eski de-
mircilerin bu sorunun çözümünü savaşta
kırılan kılıçları gözlemleyerek bulduğunu
hayal edebiliyoruz. Yaratıcı usta demirciler,
1130 °C olan döküm demirine dönüşürdü, dövme işleminden geçirildikten sonra, önce tek tek işlenen, daha sonra 800 °C’de
bu çalışılması kolay, ancak çok kırılgan ve çelik kılıcın bir sonraki büyük büyüsü, so- dövülen farklı özellikte ince demir folyolar
nisbeten yararsızdı. Nibelungen, Ergene- ğutma aşamasına sıra gelir. Sıcak kılıç özel karışımını kullandı. Bu teknik, esas olarak
EMTİA DÜNYASI
kon, Demirci Kawa efsaneleri bu işleme hazırlanmış bir sıvıya daldırılarak “söndü- Roma silah ve kalkanlarının tedarik edildi-
dayanır. rülür”, başka deyişle hızla soğutulur. Kar- ği İspanya-Toledo’da ve Ön Asya’da, Anado-
bon atomlarının yeniden düzenlenecek lu’da Yatağan denilen işliklerde ve Suriye’de
Bu çeliğe doğru ilk adımdır. Karbon içe- zamanı kalmaz, sadece nispeten büyük Şam’da gelişti, Dımışki veya Damascus kı- dır. Bu geleneksel terminoloji kafa karış-
tırıcıdır (“döküm demiri”, “çelik”ten daha
riğini doğru ayarlamakla ilgilidir, ancak miktarda karbon içeren ve bu nedenle lıcı diye tanındı. Wayland Smith’in ünlü
olay çok daha karmaşıktır. Düşük karbon- oldukça bozulmuş kafes yapısına sahip kılıcı Fafnir, üç kez dövülerek, her aşama fazla karbona sahiptir) ve ürünler, artan
lu demir yüksek sıcaklıkta (tam olarak 723 bir ferrit oluşabilir. Martensit dokusu ka- arasında parçalara bölünerek yapıldı. veya azalan karbon sırasına göre üretilme-
°C’de) bcc’den fcc’ye dönüşür, bcc fazına zanmış bu kalitedeki örn. bir kılıç, dökme miştir.
genellikle ferrit veya ferritik demir, fcc demir ile karşılaştırıldığında yaklaşık beş • Çin’de Gelişen Tek-
fazına östenit veya östenitik demir denir. kat daha fazla “mukavim”dir. Özellikle Ja- noloji, Döküm Demiri: Çinli ustalar cevhere kısmen karbon em-
Karbon artık östenitte ferritten çok daha pon demircileri bu tekniği nihai mükem- Yüksek Fırında üretilen direrek ergime sıcaklığını düşürdü, ergi-
rahat yerleşiktir. Yüksek sıcaklıklarda, nis- melliğe kadar geliştirip samuray kılıçları Çelik’in tabiri caizse kü- miş metal, kap kacak üretmek üzere, biçim
peten büyük miktarda karbon (östenitik) ürettiler. çük kardeşi, ilk olarak verilecek şekilde kalıplara döküldü. Yüzde
Fe içinde çözünebilir. Demir yeterince antik Çin’de döküm de- 2-4 karbon içeren Çin döküm demiri kırıl-
uzun süre tavlanmışsa veya karbonca zen- • Metal İşçiliğinde Şam Tekniği: Usta de- miri olarak ortaya çıktı. gandı, silah üretiminde değil, tencere tava
gin başlangıç malzemesi almışsa, “örneğin mircilerin İlk Çağ sonları ve Orta Çağ’da M.Ö.500’lü yıllardan iti- gibi günlük işler için gerekli nesnelerde
kılıç’’ yüzeye yakın bölgelerinde nispeten çelik kılıç yapmayı öğrenmeleri son dere- baren Çinli metal ustaları kullanıldı. Ancak Güney Asya’daki başka
karbonca zengin östenit içerebilir. Demir ce şaşırtıcıdır. Yapılmış kaliteli kılıçların daha büyük miktarlarda bir toplumun daha iyi bir fikri vardı, Hin-
soğuduğunda, bcc - östenitin tekrar fcc - tümü mutlak çelikten değildi, sadece dış demir elde etmek için, bol distan ilk gerçek çeliği üretecekti.
ferrite dönüşmemesi için önlem almak katmanına karbon yayılabildiği ölçüde çe- odun kömürünün yakıl-
gerekir. liktir. Bunlar, sementit ve perlit karışımın- dığı yedi metre yüksekli- • Hintli’lerin Wootz Çeliği: Demir ve çelik
dan oluşan, yüksek karbon içeriğine (% ğinde fırınlar inşa ettiler. teknolojisi sadece Akdeniz bölgesinde ge-
• Ve Çeliğe Su Verildi- Sihirli Kılıçlar 1,5 -% 2) sahip Hindistan’dan ithal edilen % 2’den fazla karbon içe- lişmemiştir. Ondokuzuncu yüzyılda İngil-
Üretimi: Dökme demirden ham kılıcın (“Wootz” olarak adlandırılan) ham çeliğe ren demir alaşımlarının tere’de vuku bulan büyük icatların çoğunu
üretilip, “karbonlama” için tavlama ve dayanıyordu, % 0,2 ila % 1 karbon içeren özelliği tamamen beklen- öngören (ancak onları pek geliştiremeyen)
medik bir şekilde değişir. Saf demirden Çinliler ve Hintliler, İlk Çağ’da daha ileri
teknolojilere sahipti. MÖ 400 civarında,
daha düşük sıcaklıklarda erir, dolayısıyla, Hintli metal ustaları mükemmel şekilde
kalıplara dökmek için kullanılan ilk demir karbonu demire bağlayan bir ergitme yön-
alaşımı yüksek karbonlu bir alaşımdı. Dö- temi icat etti. Anahtar, ergimiş metal için
küm demiri veya pik demir olarak bilinir. kil astarlı bir yuva (pota)’ydı. İşçiler pota-
Döküm demiri çok güçlü, ancak kırılgan-
Masamune imzalı Katana, 14. yüzyılda Japonya’nın en büyük kılıç ustası olarak kabul edilir. lara daha önceden üretilen küçük dökme

- 48 - - 49 -
TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ