Page 52 - TMD_Haziran_Temmuz_2020
P. 52

oksijensiz ortamda ısıtıldı; kötü   me olmasını önlemek için acilen
                                             koku veren elementler kömür-  bir şeyler yapılmalıydı. Daha iyi
                                             den uzaklaştırıldı ve Kok bu şe-  top gövdesi yapımını araştıran
                                             kilde icat edildi.            İngiliz Henry Bessemer 1855 yı-
                                                                           lında (el bombası şeklinde mü-
                                             • Birinci Sanayi Devrimi ve   himmatı yeni icat etmişti), daha
                                             Bessemer Çeliği:  Sanayi dev-  iyi toplar ve dolayısıyla büyük
                                             riminin başlamasıyla birlikte   miktarda ucuz çelik üretmek
                                             kaliteli çelik üretimi için en-  için karbon açısından zengin,
                                             düstriyel bir prosesin henüz   ergimiş pik demirin içine,ayrı
                                             geliştirilememiş olması, top-  bir konverterde (buhar motor-
                                             lumsal ilerlemede fren haline   ları olmadan mümkün olmaya-
                EMTİA DÜNYASI
                                             geldi.  Gelişen  demiryollarının   cak) hava, daha da iyisi oksijen           ise fosfor içeriyordu.Bessemer prosesinde
                                             dayanıklı raylara ihtiyacı var-  üfledi. Bu şekilde hem yanarak               fosfor elimine edilemedi; P atomunun kü-
                                             dı; normal kalite dökme demir   sıcaklığı yükselten CO üretildi,              çük miktarları Fe veya çeliği kırılgan hale
                                             veya döküm demiri ile imal edi-  hem de demirin karbon içeriği                getirdi.

                                             len raylar gerilim altında defor-  hızlı bir şekilde doğru değere

              1796’da Silezya’da inşa edilmiş   me olduklarından her üç ila altı   ayarlanabildi. Böylece ilk kez          Fosfor  çelikten uzaklaştırılmak zorunday-
              ilk Alman yüksek Fırını        ayda bir değiştiriliyordu. Kaza-  büyük miktarda, kaliteli çelik              dı, yolu gösteren Gilchrist kuzenler oldu.
                                             lar yaygındı, genellikle felaketle   üretilebidi. Hüner, demirci usta-        “Bessemer armutu’’ adı takılan fırında astar
                                             sonuçlanıyordu.  Buhar  motor-  ların binlerce yıl yaptıkları gibi            için “asidik tuğlalar” kullanılıyordu, fosfor
                                             ları tarafından da tahrik edilen   yüksek karbonlu dökme demir                sorunu astar kaplamanın bazik tuğlalar ile
                                             körüklerden  büyük miktarda   içindeki karbonları zahmetlice                  değiştirilmesi  ve ortama  kireçtaşı  beslen-  fark etti. Ergitme odasından çıkan
                                             hava tedarik edilerek, uzun   dağıtmak değil, karbonca zen-                   mesiyle çözüldü. Bessemer prosesi ile ilgili   sıcak gazlar borularla toplanır, ha-
                                             zamandır  büyük  miktarlarda   gin dökme demirden karbonu                     bir başka sorun, ergiyik içinde oksijen kal-  rici hava ile karıştırılır ve yanma
                                             demirin nasıl ergitileceği öğre-  faydalı ve tam olarak tanımlan-             ması ve çelikte gaz kabarcıklarının oluşma-  odasına geri verilir. Siemens’in cam
                                             nilmişti. 1850’de, öncü olan İn-  mış bir orana ayarlamaktı. H.               sıydı, bu da ürünün kalitesini bozuyordu.  yapım fırını tekniğinin metalurjiye
                                             giltere’de bile yılda 2,5 Mto gibi   Bessemer, bir  gecede  ünlü,  bir        Başka bir İngiliz Mushet, çözümü ergimiş   girmesi, metalin Bessemer işlemin-
                                             küçük miktarlarda kalitesiz ve   ay  içinde  zengin  oldu,  herkes            metale, Spiegeleisen denilen Alman menşe-  den daha uzun süre fırın içinde sıvı
                                             yüksek maliyetli çelik üretiliyor-  tarifini benimsemek istedi. An-           li Fe, Mn alaşımı içeren bir karışım ekleye-  olarak kalmasını sağladı ve ustalara
                                             du. 1786’dan beri çeliğin kalite-  cak atomik kusurları alt etmek             rek buldu, çünkü Mn, manganez oksitleri   malzemeyi çeliğe dönüştürecek  ve
                                             sinin demirin karbon içeriği ile   o kadar kolay değildi. “Besse-             oluşturmak için fazla oksijenle reaksiyona   diğer çelik alaşımları oluşturacak
                                             ilgisi olduğu biliniyordu, ancak   mer prosesinin” büyük ölçekte              girerken, aynı zamanda zararlı kükürdü    miktarda elementleri eklemek için
                                             kaliteyi artıracak çözüm henüz   uygulanması, üretimde büyük                  nötralize eder.                           daha fazla zaman verdi. Alman-
                                             bulunamamıştı, doğru karbon   sürprizlerden  birini  oluşturdu,                                                         ya’da Siemens, Fransa’da Martin
                                             içeriğine ve bugün bildiğimiz   “Laboratuvar test” sonuçlarının               • Modern Çeliğe Giden Yolda “Siemens      “Siemens - Martin prosesini” ge-
                                             doğru yapıya sahip çelik üret-  aksine, büyük ölçekli üretimde                Martin’’ Fırını: Alman bilim adamı ve cam   liştirdi, açık ocak olarak da bilinen
                                             mek için yapılan tüm girişimler   elde  edilen  Bessemer  çeliği kı-          üreticisi William Siemens, uygun patent   Siemens - Martin fırını tüm dünya-
                                             başarısız oldu.               rılgan ve işe yaramaz kalitede                  kanunlarından yararlanmak için İngilte-   ya yayıldı, çelik üretimi katlanarak
                                                                           olmuştur. Bessemer, deneyleri                   re’de yaşıyordu, 1847’de bir cam fırınından   arttı: 1867’de 22 kto, 1870’de 500
                                             Çoğu zaman olduğu gibi, atılımı   için İsveç demir cevherini kul-             yayılan ısıyı geri döndürerek fırın sıcak-  kto, 1880’de 1 Mto, 1900’de 9 Mto
                                             getiren savunma sanayi oldu.  lanmıştı; yurttaşlarının kullan-                lığını sabit tutma süresini uzatabileceğini   ve bugün 1.900 Mto’a yaklaştık.
                                             Top gövdelerinin sık sık defor-  dığı yerli, İngiliz demir cevheri




                                                    - 52 -                                                                                                           - 53 -
                                     TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ                                                                            TMD MADEN - SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ
   47   48   49   50   51   52   53   54   55   56   57